Narodowe Centrum Nauki opublikowało wyniki konkursu OPUS 28+LAP/Weave. Finansowanie otrzymało dwadzieścia pięć międzynarodowych projektów badawczych z udziałem naukowców z Polski, Niemiec, Słowenii, Austrii, Szwajcarii i Czech.

Finansowanie na realizację dwustronnego projektu badawczego otrzymała także dr hab. Patrycja Wińska z Zespołu Chemii Biomedycznej Wydziału Chemicznego Politechniki Warszawskiej, kierowanego przez dr hab. inż. Edytę Łukowską-Chojnacką. Projekt zatytułowany jest:

Ludzkie egzosomy jako naturalne nośniki inhibitorów i degraderów kinazy białkowej CK2 w ukierunkowanej terapii przeciwnowotworowej.

Kwota finansowania przyznana przez NCN to 2 655 940 zł.

Projekt jest realizowany we współpracy z zespołem prof. Stefana Knappa z Goethe-University Frankfurt, Niemcy.

   
O projekcie

Zespół badawczy z Katedry Biotechnologii Środków Leczniczych i Kosmetyków Politechniki Warszawskiej pracuje nad nowymi związkami chemicznymi, które mogą znaleźć zastosowanie w terapii przeciwnowotworowej. Celem badań jest poznanie i zahamowanie aktywności kinazy białkowej CK2 – enzymu, którego zwiększone działanie obserwuje się w wielu typach nowotworów, m.in. w raku piersi, prostaty, jelita grubego czy płuc.

– Kinazy białkowe, takie jak CK2, pełnią kluczową rolę w regulacji procesów życiowych komórki, m.in. przez fosforylację białek, czyli przyłączanie grup fosforanowych. Nadmierna aktywność tych enzymów może prowadzić do niekontrolowanego wzrostu komórek i rozwoju choroby nowotworowej. Hamowanie kinazy CK2 stanowi zatem obiecującą strategię terapeutyczną – mówi dr hab. Patrycja Wińska.

Naukowcy z PW koncentrują się na dwóch typach inhibitorów – klasycznych, wiążących się w miejscu aktywnym enzymu (tzw. ortosterycznych), oraz nowoczesnych inhibitorach allosterycznych, które blokują enzym w inny, bardziej selektywny sposób. Dodatkowo, w ramach współpracy z zespołem prof. Stefana Knappa z Uniwersytetu Goethego we Frankfurcie, prowadzone są prace nad tzw. degraderami białek (PROTAC). Związki te nie tylko hamują aktywność kinazy CK2, ale również prowadzą do jej całkowitego usunięcia z komórki poprzez naturalny system degradacji białek – ubikwityna–proteasom.

Nowatorskim elementem projektu jest opracowanie sposobu dostarczania tych związków bezpośrednio do komórek nowotworowych przy użyciu egzosomów – mikroskopijnych pęcherzyków wydzielanych przez komórki, które mogą służyć jako naturalne nośniki leków. Zespół z PW planuje modyfikację powierzchni egzosomów tak, by rozpoznawały i trafiały wyłącznie do komórek nowotworowych.

Jak podkreślają badacze, wykorzystanie egzosomów do transportu inhibitorów kinazy CK2 to podejście zupełnie nowe – dotąd nieopisane w literaturze naukowej. Projekt ma charakter translacyjny, co oznacza, że jego wyniki mogą w przyszłości znaleźć praktyczne zastosowanie w terapii nowotworów.

– Naszym celem jest stworzenie bezpieczniejszych i skuteczniejszych metod leczenia raka poprzez celowane dostarczanie leków do komórek nowotworowych – podkreślają autorzy projektu.

O Konkursie

Zwycięskie projekty zostały sfinansowane dzięki współpracy Narodowego Centrum Nauki z europejskimi agencjami finansującymi badania naukowe w ramach programu Weave. Zgodnie z jego założeniami, międzynarodowe projekty badawcze angażujące naukowców z dwóch lub trzech krajów przechodzą ocenę tylko raz, tylko w jednym kraju, według jednej procedury oceny, w agencji wiodącej wybranej przez konsorcjum projektowe.

Ogółem w konkursie do NCN wpłynęło 2039 wniosków o wartości ponad 3,2 mld zł, w tym 1823 wnioski krajowe na kwotę niemal 3 mld zł oraz 216 wniosków LAP na kwotę ponad 320 mln zł.
Finansowanie otrzymały 234 wnioski krajowe o wartości 448,1 mln zł oraz 58 wniosków LAP o wartości niemal 106,5 mln zł.