Historia kierunku Technologia Chemiczna

1826 - 1831 Oddział Rękodzielno-Chemiczny w ramach Szkoły Przygotowawczej do Instytutu Politechnicznego
1897 - 1915 Chemia w Instytucie Politechnicznym im. Mikołaja II
1915 - 1917 Tworzenie Wydziału Chemicznego w ramach polskiej Politechniki
1917 - 1939 Wydział Chemiczny w okresie międzywojennym
1939 - 1944 Działalność Wydziału w okresie okupacji niemieckiej
1944 - 1951 Odbudowa Wydziału Chemicznego
1951 - 2001 Wydział Chemiczny po II wojnie światowej

Chronologia zdarzeń prowadzących do utworzenia Szkoły Przygotowawczej do Instytutu Politechnicznego 1822 r.

14 lipiec 1822 r. Józef Kalasanty Szaniawski na posiedzeniu Komisji Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego (KWRiOP) wystąpił z wnioskiem o utworzenie w Warszawie Instytutu Politechnicznego.

15 czerwiec 1822 r. Towarzystwo do Ksiąg Elementarnych przedstawiło KWRiOP projekt Instytutu Politechnicznego, którego głównym celem miało być kształcenie kadry inżynieryjno-technicznej dla rozbudowy i modernizacji przemysłu krajowego.

11 marzec 1825 r. KWRiOP powołała Radę Politechniczną, ze Stanisławem Staszicem jako przewodniczącym, do kierowania pracami nad utworzeniem Instytutu Politechnicznego i do opracowania projektu tej wyższej uczelni technicznej. Organizację Rada oparła na uczelniach wiedeńskiej i paryskiej. Rada powołała Szkołę Przygotowawczą do Instytutu Politechnicznego, która miała przygotować młodzież do właściwych studiów technicznych i handlowych, a po uzyskaniu odpowiedniego wyposażenia i niezbędnej kadry nauczającej przekształcić się w wyższą uczelnię techniczną.

16 lipiec 1825 r. Sekcja Umiejętności Towarzystwa do Ksiąg Elementarnych postanawia wysłać za granicę stypendystów KWRiOP w celu kształcenia w naukach inżynieryjno-technicznych. Po powrocie stanowić oni będą kadrę nauczającą Instytutu Politechnicznego.

12-13 sierpień 1825 r. W drodze konkursu wytypowano 7 absolwentów UW, w tym 3 chemików (Antoniego Hanna, Seweryna Ździtowieckiego oraz Jana Koncewicza), wysyłając ich na Zachód, do najlepszych ośrodków w Anglii, Niemczech, Francji i Austrii, i polecając im studiowanie nauk technicznych, chemicznych czy handlowych oraz zdobycie doświadczenia praktycznego.

21 grudzień 1825 r. Postanowienie KWRiOP o utworzeniu Szkoły Przygotowawczej do Instytutu Politechnicznego z Kajetanem Garbińskim jako dyrektorem. 

Działalność Szkoły Przygotowawczej 1826 r.

4 styczeń 1826 r. Uroczyste otwarcie Szkoły Przygotowawczej, przemówienie Staszica (ostatnie publiczne, zmarł 20 stycznia) i dyr. Garbińskiego, przyjęto 44 uczniów. Szkoła otwarta została w Pałacu Kazimierzowskim 4.01.1826 roku, z naborem od jesieni tego roku. Szkoła była ściśle powiązana z Uniwersytetem. Dyrektorem był profesor Uniwersytetu Kajetan Garbiński.

22 stycznia 1826 r. Prezesem Rady Politechnicznej zostaje Ludwik hr. Plater.

Październik 1826 r. Inauguracja w Szkole Przygotowawczej, przyjęto 35 uczniów, na Wydziale Chemicznym było 23. W Szkole chemię wykładał Marek Pawłowicz (uczeń Śniadeckiego), zajęcia laboratoryjne prowadził Teofil Saski, a potem Józef Bełza, pracownicy i asystenci profesora Kitajewskiego z UW. Początkowo zajęcia były prowadzone na Uniwersytecie, a później w Pałacu Krasińskich. Planowano budowę gmachu wg projektu Corazziego na miejscu obecnej Giełdy i Muzeum Narodowego.

Jesień 1829 r. do kraju powracają stypendyści KWRiOP, chemicy: Seweryn Ździtowiecki, Antoni Hann, Jan Koncewicz i obejmują etaty profesorskie.

Do 1829 roku Szkoła przekształciła się nieformalnie, poprzez obsadzenie katedry przybywającymi z zagranicy profesorami, w Instytut Politechniczny, składający się z czterech oddziałów; Mechanicznego, Rękodzielno-Chemicznego, Inżynierii Cywilnej i Handlowego.

Rola Szkoły Przygotowawczej

Odegrała ona dużą rolę w dziejach polskiego szkolnictwa technicznego, zapoczątkowując proces kształtowania się w naszym kraju zawodowej inteligencji technicznej. Przeszło przez nią 217 słuchaczy, z czego dwóch otrzymało dyplomy pełnego ukończenia kursu uczelni politechnicznej, sześciu absolutorium, wielu kontynuowało studia techniczne za granicą, zwłaszcza we Francji. Zapisali się w historii techniki, przemysłu i budownictwa w Europie, ale również w Brazylii i Wenezueli. Reszta pracowała w szkolnictwie średnim na terenie kraju. 

Chemia w Warszawskim Instytucie Politechnicznym Mikołaja I

Politechnika Warszawska 1901r.

Uczelnia powstała w 1898 roku. W jej ramach funkcjonowały cztery wydziały: Mechaniczny, Inżynieryjno-Budowlany, Chemiczny i Górniczy. Językiem wykładowym był rosyjski, główną kadrę dydaktyczną stanowili Rosjanie. Byli jednak i Polacy - asystenci Jegora Wagnera - Tadeusz Miłobędzki, Ludwik Szperl, czy wykładowca Józef Boguski asystent Mendelejewa w latach 1876-77. Rewolucja 1905 roku spowodowała przerwę w działalności do 1908 roku, a w 1915 roku nastąpiła ewakuacja uczelni na wschód. Politechnika zawdzięcza tej uczelni bazę materialną, wzniesione na przełomie XIX i XX wieku gmachy, m.in. Gmach Główny, Gmach Fizyki i Gmach Chemii.

Wydział Chemii w Politechnice Warszawskiej 1915-1917

Po zajęciu Warszawy przez Niemców w sierpniu 1915 roku Sekcja Szkół Wyższych przy Wydziale Oświecenia Komitetu Obywatelskiego wystąpiła do TKN o rozpoczęcie zajęć na Politechnice - otwarto techniczną uczelnię polską - Politechnikę Warszawską. Ogłoszono konkurs na stanowiska wykładowców i w połowie października ustalono skład kadry nauczającej. Powołano dziekanów - dr Tadeusz Miłobędzki został dziekanem Wydziału Chemii, a jednocześnie wykładał chemię analityczną, wykłady z chemii fizycznej objął Józef Zawadzki. Uczelnia była uzależniona od Niemców. Jej prorektorem był Julius von Braun, profesor chemii Uniwersytetu we Wrocławiu, który na Wydziale Chemicznym wykładał chemię ogólną. Narastające w 1917 roku wiosną nastroje antyniemieckie ogarnęły środowisko akademickie - wybuchły strajki, bojkotowano niemieckich profesorów, studenci odmówili płacenia czesnego, co spowodowało w czerwcu 1917 roku zawieszenie przez generała-gubernatora Hansa von Beselera działalności uczelni warszawskich, w tym i Politechniki. Skreślono wszystkich studentów, którzy nie zapłacili czesnego (z wyjątkiem 8). 

Wydział Chemiczny w Politechnice Warszawskiej 1917-1939

Gmach Chemii

Jesienią 1917 roku jednak przekazano całość spraw dotyczących szkolnictwa wyższego w ręce polskie - podległemu Radzie Regencyjnej Ministerstwu WRiOP. Uczelnia zyskała znaczną autonomię, władze były wybierane - rektor, dziekani. Do jesieni 1918 roku odbywały się zajęcia z dużą liczbą studentów, co wynikało z ich napływu z terenów Rosji i reemigracji. Do Warszawy przybył prof. Jan Zawidzki, wybitny naukowiec zajmujący się chemią nieorganiczną, który objął Katedrę Chemii Nieorganicznej i prowadził wykłady z chemii nieorganicznej a w r. akad. 1918/1919 pełnił również funkcję Rektora PW. W okresie od jesieni 1918 roku do jesieni 1919 roku zajęcia na PW zawieszono. W tym czasie Uczelnię zreformowano i nadano jej strukturę katedralną, powołano profesorów, włączając profesorów z uczelni zagranicznych, m.in.:

  • Wojciech Świętosławski z Uniwersytetu Moskiewskiego objął w 1919 r. Katedrę Chemii Fizycznej;
  • Kazimierz Smoleński z Petersburga objął Katedrę Technologii Chemicznej Ogólnej Organicznej i Technologii Węglowodanów;
  • Jan Bielecki adiunkt Sorbony obejmuje Katedrę Chemii Organicznej;
  • Tadeusz Wojno z Uniwersytetu w Zurychu został powołany w 1920 r. na katedrę Mineralogii i Petrografii.

Zreformowano również na wysokim poziomie przedmioty ogólne na Wydziale, powołując na stanowiska:

  • Czesława Grabowskiego, od 1919 r, na Katedrę Maszynoznawstwa Ogólnego i Chemicznego, wprowadzając nowy na owe czasy przedmiot zwany dziś Inżynierią Chemiczną;
  • Witolda Pogorzelskiego, na wykłady od 1920 r., a na Katedrę Matematyki od 1922 r.;
  • Stanisława Kalinowskiego, od 1921 r., na Katedrę Fizyki;
  • Józef Zawadzki w 1923 r. objął Katedrę Technologii Chemicznej Nieorganicznej;
  • Józef Turski powrócił w 1924 r. z Ukrainy, by objąć Katedrę Wielkiego Przemysłu Organicznego i Barwników;
  • Wacław Iwanowski w 1924 r. został powołany na Katedrę Technologii Produktów Spożywczych i Przemysłu Fermentacyjnego. 

Profesorowie i Zakłady Wydziału Chemicznego w roku akad. 1934/35

  • Jan Czochralski - dr hc PW, Zakład Metalurgii i Metaloznawstwa (3),
  • Czesław Grabowski - Zakład maszynoznawstwa ogólnego i chemicznego (8),
  • Wacław Iwanowski - Zakład Technologii Produktów Spożywczych i Przemysłu Fermentacyjnego (4),
  • Stanisław Kalinowski - Zakład fizyczny II (4),
  • Kazimierz Kling - Zakład Chemii Ogólnej (5), Dziekan Wydziału,
  • Franciszek Leja - Zakład Matematyki (2),
  • Tadeusz Miłobędzki - Zakład Chemii Nieorganicznej (12),
  • Ignacy Mościcki - Prezydent RP, elektrochemia techniczna,
  • doc. dr Ludwik Wasilewski - p.o. kier. Laboratorium Elektrochemii Technicznej (2),
  • Kazimierz Smoleński - Zakład Technologii Ogólnej Organicznej i Technologii węglowodanów (7),
  • Ludwik Szperl - Zakład Chemii Organicznej (8),
  • Wojciech Świętosławski - Zakład Chemii Fizycznej (5),
  • Józef Turski - Zakład Technologii Wielkiego Przemysłu Organicznego i Technologii Barwników (4),
  • Georges Francois Welter - metaloznawstwo specjalne,
  • Zygmunt Wojnicz-Sianożęcki - Zakład Technologii Organicznej II (4),
  • Tadeusz Wojno - Zakład Mineralogiczny i geologiczny (3),
  • Józef Zawadzki - Zakład Technologii Chemicznej Ogólnej Nieorganicznej (5),
  • doc. dr Tadeusz Urbański - Zakład Technologii Materiałów Wybuchowych (4),
  • inż. Elżbieta Bartoszewicz - kancelaria Wydziału Chemicznego 

Obciążenia na I roku w okresie międzywojennym

Przedmiot Godzin tygodniowo w semestrze
zimowym letnim
wykł. ćwicz. wykł. ćwicz.
Matematyka 5   4  
Matematyka ćwiczenia   2   2
Mechanika techniczna 2 2 2 2
Chemia nieorganiczna 5   3  
Fizyka 5   5  
Ćwiczenia z analizy chemicznej       20
Wstęp do maszynoznawstwa i kreślenia technicznego 2 20    
Łącznie 46 41

POLITECHNIKA WARSZAWSKA w czasie wojny

We wrześniu 1939 roku zniszczony został Gmach Chemii, a szczególnie Zakład Chemii Organicznej. Uzyskano zezwolenie na egzaminy dla studentów, którzy ukończyli studia i byli w trakcie wykonywania prac dyplomowych. Prowadzenie tych egzaminów możliwe było do 4 maja 1940 roku, kiedy zabroniono wszelkiej działalności dydaktycznej. Niemcy jednak zezwolili na utworzenie pewnych zakładów, dla doraźnych potrzeb utworzono m.in. Zakład Chemii Technicznej z kierownikiem prof. Józefem Zawadzkim i 10 pracownikami naukowymi i 3 pomocniczymi. Zakład powstał z dawnych zakładów: Technologii Chemicznej Ogólnej Nieorganicznej oraz Produktów Spożywczych i Przemysłu Fermentacyjnego.

W 1942 roku utworzono PWST, władze polskie Politechniki wiązały z tą decyzją nadzieję na zabezpieczenie przed grabieżą i dewastacją oraz ułatwienie nauczania konspiracyjnego. Do PWST włączono istniejące zakłady badawcze i utworzono wydziały, m.in. Chemii Technicznej z kierownikiem Tadeuszem Wojną.
Wykładowcą PWST był Józef Zawadzki, który pełnił również funkcję dyrektora departamentu szkół technicznych podziemnego ministerstwa oświaty. Wykładał na tajnych kompletach PW od jesieni 1940 r. W pierwszym roku uczęszczało na zajęcia 20 studentów, a w 1943/44 było ich 160. Zajęcia odbywały się w legalnie działających zawodowych szkołach technicznych. Zawadzki brał udział razem z prof. Groszkowskim w rozszyfrowaniu części rakiety V-2.

Na tajnych kompletach w latach 1939-1944 w Politechnice dyplomy magisterskie uzyskało 15 chemików i zakończono jedną habilitację z chemii.

Straty w okresie wojny:

  • prof. Zygmunt Wojnicz-Sianożęcki, zginął w Katyniu
  • dr Marian Polaczek, st. asyst. Zakładu Chemii Organicznej, zginął w Katyniu
  • prof. Kazimierz Kling, zmarł w 1942 r.
  • prof. Kazimierz Smoleński, w 1943 r. rozstrzelany na Pawiaku
  • prof. Ludwik Szperl, zmarł w 1944 r.
  • prof. Czesław Grabowski, zmarł w 1945 r.
  • adiunkt Tadeusz Jezierski z Zakładu Chemii Organicznej zginął w Stutthofie 

POLITECHNIKA WARSZAWSKA okres powojenny

Do jesieni 1945 roku PW bez Wydziału Chemicznego.
Odbudowa Wydziału do 1951 r.

Dnia 20 stycznia 1945 r. dyplomant Włodzimierz Dahlig wydobywa ukryte w kanałach podstawowe dzieła chemiczne z wydziałowej biblioteki. Pod koniec stycznia prof. Zawadzki rozpoczął działania prowadzące do uruchomienia Wydziału. Wobec zamiarów uruchomienia Wydziału w Łodzi lub w Gdańsku te wyprzedzające decyzje działania przyczyniły się do uruchomienia Wydziału. Po uzyskaniu znajdującego się  przy Lwowskiej 7 ocalałego domu zorganizowano mieszkania dla powracających pracowników Wydziału i uruchomiono tam dziekanat, a 22 maja 1945 r. - bibliotekę Wydziału. W dniu otwarcia biblioteki odbyło się pierwsze posiedzenie Rady Wydziału, na którym byli obecni: dziekan prof. Tadeusz Wojno, prof. Józef Zawadzki, prof. Alicja Dorabialska, doc. Wanda Polaczkowa, inż. Stanisław Niewiadomski. Władze postawiono przed faktem dokonanym - Wydział Chemiczny rozpoczął działalność w Warszawie.

W 1945 r. na Politechnikę powrócili profesorowie Wydziału Chemicznego: Stanisław Kalinowski, Tadeusz Miłobędzki, Władysław Nikliborc, Marceli Struszyński, Marian Świderek, Tadeusz Urbański, w 1947 r. Wojciech Świętosławski, Józef Turski, zaś jesienią 1949 r. Stanisław Bretsznajder. Jesienią 1945 r. rozpoczął się rok akademicki, a 21 listopada 1945 r. odbył się pierwszy wykład prof. Tadeusza Wojny. Stratą dla Wydziału była decyzja prof. Dorabialskiej i prof. Józefowicza o objęciu katedr w Łodzi. Pierwszym uruchomionym laboratorium po wojnie była pracownia chemii fizycznej kierowana przez doc. Witolda Tomassiego, a wkrótce pracownia chemii organicznej. Dziekanem był prof. Wojno, a od 1946 roku prof. Urbański, którego działalności zawdzięcza Wydział odbudowę najpierw Gmachu Technologii, a w latach 1948-1952 Gmachu Chemii.

Kadra profesorska 1951 r.
Katedra Matematyki z-ca prof. R. Sikorski
Katedra Fizyki z-ca prof. J. Roliński
Katedra Chemii Nieorg. prof. T. Miłobędzki
Katedra Chemii Org. prof. W. Polaczkowa
Katedra Chemii Fiz. prof. W. Tomassi
Katedra Mineralogii i Petr. prof. T. Wojno
Katedra Analizy Technicznej prof. M. Struszyński
Katedra Maszyn. Og. i Chem. prof. S. Niewiadomski
Katedra Inżynierii Chem. z-ca prof. J. Ciborowski
Katedra Proj. Technologicznego prof. S. Bretsznajder
Katedra Techn. Chem. Nieorg. prof. J. Zawadzki
Katedra Techn. Chem. Org. II prof. T. Urbański
Katedra Techn. Chem. Węgla i Włók. prof. J.S. Turski
Katedra Techn. Chem. Org. I prof. M. Świderek
Katedra Ceramiki vacat

Wirtualna wycieczka

   

Ranking Kierunków Studiów 2023 - logo

1. miejsce:

biotechnologia 
technologia chemiczna

Nieprzerwanie od 2012 roku!

   

 

 

Projekty z programu SZAFIR

 

   

YoungChem